آیا در شرایطی که ارزش بسیاری از دارایی ها مانند مسکن و سکه در 5 سال اخیر بیش از 5 برابر افزایش یافته است، سخن گفتن از سواد مالی محلی از اعراب دارد؟
در بازارهای پر ریسک و متاثر از شرایط اقتصاد بین الملل، مردم باید تصمیمات مالی خویش را بر مبنای استفاده از حداکثر اطلاعات مورد نیاز اتخاذ می نمایند.
مطالعات نشان می دهد که در کشورهای توسعه یافته که بازارهای مالی پیشرفته ای دارند، سواد مالی مردم نیز از وسعت مناسبی برخوردار است.
یک نکته بسیار مهم دیگر که از نتایج مطالعات علمی مرتبط با سواد مالی است، به این موضوع اشاره دارد که علی رغم اینکه افراد مسن و قدیمی تر معتقدند که اطلاعات و سواد مالی خوبی دارند، اما در عمل نتایج نشان می دهد که میزان شناخت آنان کمتر از متوسط است.
یکی دیگر از الگوهای رایج این است که زنان نسبت به مردان از دانش مالی کمتری برخوردارند و خودشان هم به این امر واقفند.
این مساله نیز توسط مطالعات متعدد به اثبات رسیده است.
برخی نتایج مهم این مطالعات عبارتند از:
- افراد دارای تحصیلات بالاتر، معمولا سواد مالی و اطلاعات مالی بیشتری نیز دارا هستند.
- البته تحصیلات لزوما به عنوان یک شاخص برای سواد مالی قابل تعریف نیست.
چرا که ممکن است افرادی سطح تحصیلات خوبی داشته باشند اما درک مالی آنان کامل نباشد.
- افرادی که سواد مالی بالاتری دارند، معمولا جزو کسانی هستند که برای بازنشستگی خود برنامه مالی مشخص دارند.
- مطالعات نشان می دهد در اغلب کشورهای جهان، سواد مالی نقش بسیار مهم و حیاتی در امنیت دوران بازنشستگی دارا می باشد.
افزایش توقعات افراد در زندگی موجب گردیده است نقش و جایگاه الگوهای رایج صندوق های بازنشستگی که مبتی بر اخذ حق بیمه از کارکنان یا کارگران فعالیت می نمایند و همچنین سیستم های تامین اجتماعی در بسیاری از کشورهای جهان دستخوش تغییرات شده و در برخی موارد این جایگاه بسیار تضعیف شده است.
امروزه نوع دیگری از صندوق ها یا طرح های بازنشستگی در حال شکل گیری است که به جای تمرکز بر روش های سنتی، از روش های نوین و مبتنی بر حساب های فردی افراد استفاده می نمایند.
به عبارت دیگر بسیاری از تصمیمات تامین مالی صندوق ها از سازمان ها و موسسات (مانند دولت و شرکت ها) به خود افراد منتقل شده است.
افراد و کارگران خود موظف شده اند که برای دوران بازنشستگی و مخارج خویش را در طی چرخه عمر خود به گونه ای تنظیم نمایند که برنامه مالی با ثباتی را در این دوران برای خود فراهم کنند.
لازمه تحقق این امر توجه بیشتر به سواد مالی است.
سواد مالی به این معنا است که افراد یاد بگیرند چگونه از اطلاعات اقتصادی استفاده نموده و برای مدیریت مالی شخصی و خانواده خود تصمیمات مناسبی را اتخاذ نمایند
سواد مالی به این معناست که افراد یاد بگیرند چگونه از اطلاعات اقتصادی استفاده نموده و برای مدیریت مالی شخصی و خانواده خود تصمیمات مناسبی را اتخاذ نمایند.
شرایط اقتصادی کنونی کشورمان و جهان موجب شده است بسیاری از مردم و بویژه کارگران و کسانی که در شرف بازنشستگی هستند با مجموعه ای از سوالات چالش برامگیز مواجه شوند:
- آیا حقوق بازنشستگی برای گذران زندگی و تامین منابع مالی کفایت می نماید؟
- از چه خدمات بازنشستگی باید استفاده نمایند؟
- استفاده از خدمات بانکی و تسهیلات موسسات مالی و اعتباری و قرض و بدهی برای تامین منابع مالی مورد نیاز تا چه حد مناسب است؟
- و مجموعه ای از سوالات دیگر
برای کسانی که دانش و سواد مالی کافی ندارند، پاسخ به این سوالات بسیار مشکل خواهد بود.
اینگونه افراد با احتمال بیشتری در معرض زیان های خسارت بار قرار می گیرند.
بسیاری از مردم در چنین شرایطی ممکن است تصمیمات غلطی اتخاذ می نمایند و یا حتی ممکن است بدلیل ضعف در سواد مالی هیچ اقدامی انجام ندهند و از این جهت هم به دلیل عدم استفاده از فرصت های از نظر مالی و اقتصادی دچار ضرر و زیان شوند.
تقویت سواد مالی برای اصلاح اقتصادی مناسب جزو الزامات اساسی تلقی می شود.
واقعیت امر این است اگر اقتصاد به سمت مردم محوری در حال حرکت است و دولت بنا دارد مدیریت امور اقتصادی را در قالب های مختلف (خصوصی سازی، هدفمندی یارانه ها و ...) به مردم واگذار نماید، مسئولیت پذیری مسائل مرتبط با آن را نیز باید واگذار نمود.
شناخت و دانش مالی مناسب هم برای مردم و هم برای بازارهای مالی ضرورت دارد.
هم خوشبختی مالی تک تک افراد جامعه و هم عملکرد مناسب بازارهای مالی تا حد بسیار زیادی به سطح دانش مالی مردم بستگی دارد.
منبع: ماهنامه اعتبارسنجی ، شماره دوم ، فروردین و اردیبهشت 1392 ، صفحه 31