راهکارهای حفظ محرمانگی اطلاعات مشتریان بانکها در چارچوب تسهیم اطلاعات مورد نیاز سیستم های سنجش اعتبار

سوالات کلیدی

چه راهکارهایی وجود دارد ضمن حفظ محرمانگی اطلاعات مشتریان، امکان تسهیم اطلاعات و راه اندازی نظام های سنجش اعتبار مانند Credit Bureau ها را فراهم نماید؟ پاسخ: گردش اطلاعات در نظام سنجش اعتبار به گونه ای است که متضمن 9 راهکار اساسی برای حفظ محرمانگی اطلاعات مشتریان و فراهم نمودن امکان تسهیم اطلاعات در چارچوب مقررات و قوانین نظام بانکی می باشد: 

امنیت data و کاربردهای نا بجای آن 

شرکت سنجش اعتبار بر مبنای اعتماد ساخته می شود اما اعتماد کافی نیست. CBS باید کاملا امن باشد و باید امکان واقعی برای کنترل هرگونه دسترسی به آن وجود داشته باشد. CB باید بوسیله یک مقام ناظر نظارت شود. (کانون بانکها، بانک مرکزی یا قانون) شرکت CB باید بتواند فعالیتهای کاربران فردی را کنترل کند تا از استفاده نابجا جلوگیری شود. کاربران و فراهم کنندگان اطلاعات باید بتوانند وجود رضایتنامه از مشتریان را تایید کنند. حسابرسی امنیت اطلاعات باید هر دو سال یکبار انجام پذیرد.CB باید شفاف باشد و همه قواعد و راهنمای اصلی باید در اختیار کنترل عمومی باشد.

دیدگاه حقوقی

اخذ رضایت نامه از مشتری: اخذ رضايت نامه از تدابير مكمل براي تدوين چارچوب حقوقي مناسب به منظور تسهيم اطلاعات ميباشد و طی آن مشتری رضایت خود را مبنی بر تسهیم اطلاعات خود با پایگاده داده سنجش اعتبار و سایر بانکها و موسسات اعتبار و مراکز ذی صلاح مرتبط اعلام میدارد.

نظام نامه سنجش اعتبار

توافق نامه های است که توسط مشترکین شرکت سنجش اعتبار امضا میشود. این توافق نامه شامل قوانین مورد نیاز برای فعالیت شرکت سنجش اعتبار و ساز و کارهای لازم برای حل منازعات میان مشترکین بوده و شرکت سنجش اعتبار و مشترکین مسئول اجرای آن میباشند. نظام نامه سنجش اعتبار بايد حوزه های زیر را در بر داشته باشد: (اصول فعالیت شرکت، حقوق و تكاليف و الزامات در زمینه داد هها و اطلاعات و امنيت آن، سازوکارهای حل و فصل اختلافات). نظام نامه مذکور حاصل مطالعه چارچوب حقوقی و قانونی سنجش اعتبار در بسیاری از کشورهای دنیا و بومی سازی آن مطابق شرایط ایران بوده و با قوانین موجود بانکی و کشوری در تعارض نیست.

دیدگاه مفهومی

گردش اطلاعات در سیستم سنجش اعتبار بر اساس مفهوم «تسهیم اطلاعات» شکل می گیرد. به این صورت که بانک ها اطلاعات مشتریان خود را با یکدیگر تسهیم می نمایند. در این حالت اصولا مسئله «ارائه اطلاعات به جای دیگر» مطرح نمی باشد. شرکت سنجش اعتبار در واقع حاصل مشارکت کلیه بانک ها می باشد. مکانیزم تسهیم اطلاعات اعتباری میان تامین کنندگان اطلاعات و شرکت سنجش اعتبار

دیدگاه نظارتی

بانک مرکزی به عنوان مقام ناظر در نظام بانکی نقش نظارتی در سیستم سنجش اعتبار را داراست و می تواند با تدوین دستورالعملها و مقررات از فعالیت نظام سنجش اعتبار حمایت نماید. برخی از وظایف مقام ناظر طبق آیین نامه مذکور به شرح زیر می باشد: تأیید هیئت مدیره، مدیرعامل شرکت و اشخاصی که به اطلاعات خام شرکت دسترسی دارند. ارائه گزارشهای سه ماهه به هیئت وزیران در خصوص عملکرد اجرای آیین نامه ارائه گزارشهای سه ماهه به هیئت وزیران در خصوص عملکردهای منفی در خصوص انعقاد قرارداد و عملیاتی نمودن نظام تصویب قراردادهای همکاری به منظور اجرایی شدن ایفای نقش به عنوان داور در اجرای قراردادهای همکاری و تعیین طرف متخلف تدوین و ابلاغ دستورالعمل نحوه رسیدگی به شکایات و کشف تخلفات و چگونگی برخورد با آن برای هر یک از طرفین توافق نامه (ظرف مدت دو ماه از ابلاغ آیین نامه) تعیین میزان تسهیلات اعتباری که نیازمند به رهگیری از محصولات سنجش اعتبار می باشند. عمده بازیگران اصلی نظام سنجش اعتبار و ارتباطات میان آنها در راستای اجرای آیین نامه نظام سنجش اعتبار

دیدگاه اجرایی

بر اساس آیین نامه نظام سنجش اعتبار مصوب هیات محترم وزیران: تصویب اساسنامه شرکت سنجش اعتبار بررسی صلاحیت های عمومی هیئت مدیره، مدیرعامل شرکت و کسانی که به اطلاعات خام شرکت دسترسی دارند. 

دیدگاه فنی

سیستم سنجش اعتبار از نظر فنی به گونه های طراحی شده که از جهات مختلف مساله محرمانگی اطلاعات را رعایت می نماید: از نظر معماری داخلی، سیستم به گونه های طراحی شده که کاربران فقط از طریق اینترنت و سایر پروتکل های ارتباطی نظیر خط ویژه قابلیت دسترسی مجاز و تعریف شده به گزارشهای سیستم را خواهند داشت. امنیت سیستم با آخرین پروتکل های امنیتی تضمین میگردد. 

دیدگاه مدیران شرکت

حفظ محرمانگی اطلاعات در درجه اول دغدغه اصلی مدیران شرکت سنجش اعتبار می باشد.

دیدگاه جهانی

اکثر کشورهای جهان دارای نظام سنجش اعتبار می باشند. قوانین حریم خصوصی این کشورها برای مسأله «حفظ محرمانگی اطلاعات» شهروندی اهمیت بسیار زیادی قائلند. علیرغم محکم بودن قوانین در این کشورها بانکها به سهولت اطلاعات مشتریان خود در چارچوب نظام های سنجش اعتبار تسهیم مینمایند.

روند شکل گیری و راه اندازی شرکت های

سنجش اعتبار خصوصی در سراسر جهان سئوال: این کشورها چگونه تعارض فوق را بر طرف نموده اند؟ تسهیم اطلاعات + حفظ محرمانگی اطلاعات پاسخ: چارچوب حقوقی و مقرراتی مشابه در بسیاری از کشورهای جهان مورد مطالعه قرارگرفته است. با کمک شریک فنی بین المللی شرکت، در حال حاضر دانش فنی نحوه تسهیم اطلاعات با رعایت محرمانگی آن در اختیار شرکت می باشد. چارچوب طراحی شده در این شرکت، به عنوان مطالعه موردی یک نمونه موفق در کنفرانس IFC برای کشورهای آسیای میانه ارائه گردید.

دیدگاه ذاتی

اطلاعات مشتریان بطور کلی به چهار دسته قابل تقسیم می باشد: اطلاعات مالی و گردش حساب و ... اطلاعات مثبت اعتباری اطلاعات منفی اعتباری اطلاعات هویتی: آدرس، شغل،...

درجه محرمانگی اطلاعات فوق متفاوت می باشد

اطلاعات مالی معمولاً جزو خصوصی ترین حریم های افراد میباشند. شرکت سنجش اعتبار اطلاعات مالی را از بانکها دریافت نمی نماید. تسهیم اطلاعات هویتی مشتریان اگرچه از درج محرمانگی پایینی برخوردار است، اما اخذ رضایت نامه از مشتری نیز به عنوان مجوز قابل استفاده می باشد. اطلاعات منفی و مثبت بصورت ذاتی دارای مجوز می باشند.

مدل جامع ارتباطات در سامانه

اعتبارسنجی عناصر اصلی مدل جامع ارتباطات در سامانه اعتبارسنجی به شرح زیر می باشد؛ شرکت سنجش اعتبار یا سامانه اعتبارسنجی، عبارت است از مجموعه سخت افزارها و نرم افزارها، گزارش  ها و سایر ماژولها و مکانیزمهای مورد استفاده جهت تسهیم اطلاعات بانکها، لیزینگها، بیمه ها و سایر نهادها و موسسات مالی و اعتباری یا به عبارت دیگر اعضا سامانه اعضا و استفاده کنندگان سامانه شامل؛ نهادها و موسسات اعتباری که اطلاعات اعتباری را با یکدیگر تسهیم مینمایند تا از این طریق به اطلاعات کاملتری دست یابند. پایگاه های داده بیرونی/سایر منابع، با توجه به اینکه در پایگاه داده سامانه اعتبارسنجی اطلاعات مرتبط با رفتار اعتباری مشتریان ذخیره میگردد، هر گونه اطلاعاتی که موجب غنی تر شدن این پایگاه داده گردد، مورد استفاده قرار خواهد گرفت. از این اطلاعات در مدل جامع ارتباطات سامانه اعتبارسنجی، تحت عنوان پایگاههای داده بیرونی نام می بریم. همانطور که در این شکل نشان داده شده است، ارتباط دو جانبه ای میان اعضا و سامانه برقرار است. اعضا از یک طرف دریافت کنندگان گزارشهای سامانه بوده و از طرف دیگر اطلاعات اعتباری را به روزرسانی می نمایند. لذا فرایند زیر براساس این مدل اجرا می گردد؛ متقاضی به شعبه ای از یک بانک یا موسسه اعتباری جهت دریافت تسهیلات اعتباری مراجعه نموده و درخواست خود را ارائه می نماید. شعبه جهت سنجش رفتار و وضعیت عملکرد اعتباری وی در سایر سازمانها و نهادهای مرتبط، از سامانه اعتبارسنجی استعلام می نماید. این درخواست می تواند از طریق اداره مرکزی موسسه/بانک و یا مستقیما از طریق شعبه مذکور ارسال گردد. سامانه اعتبارسنجی، پس از وصول درخواست و با توجه به اطلاعاتی که از سایر منابع اطلاعاتی بیرونی گردآوری می کند، پردازش لازم را انجام داده و به صورت Online پاسخ استعلام را ارسال می کند. چنانچه درخواستی منجر به اخذ تسهیلات گردد، شعبه یا بانک عامل میبایست در فواصل زمانی مشخص اطلاعات مربوط به بازپرداخت تسهیلات اخذ شده توسط مشتری را به صورت مکانیزه به سامانه اعتبارسنجی ارسال نماید تا این اطلاعات نیز بتواند مبنای امتیاز اعتباری مشتری مذکور در آینده گردد. با توجه به حجم تراکنش های اعتباری بانکها و موسسات اعتباری و همچنین تعداد شعب و موسسات استفاده کننده از سامانه و نیز منابع گوناگونی که مرجع اطلاعات این سامانه میباشند پرواضح است که پیاده سازی موفق چنین سامانه و مکانیزمی با استفاده از بسترهای بانکداری الکترونیکی و همچنین ابزارهای مدرن و به روز فناوری اطلاعات و ارتباطات، خصوصا بستر وب و اینترنت، عجین می باشد. به عبارت دیگر پیاده سازی موفق سامانه اعتبارسنجی در بستر بانکداری الکترونیکی مناسب امکانپذیر بوده و نظام بانکی در صورت ایجاد چنین بستری، سریعتر قادر خواهد بود تا از اثرات سامانه در ابعاد مختلف از جمله تسریع و تسهیل اعطای تسهیلات اعتباری، بهبود و مهندسی فرهنگ اعتباری در جامعه، گسترش و توزیع عادلانه خدمات مالی در جامعه بهره مند شده و به عبارتی ساده تر شاهد عدالت در نظام بانکی خواهیم بود