مفاهیم و اصول بنیادین شرکت های سنجش اعتبار

وجود مساله یا مشکل عدم تقارن اطلاعات در بازارهای اعتبار یکی از موضوعات شناخته شده در ادبیات اقتصادی است. معمولا بانک ها و موسسات مالی و اعتباری در ارتباط با رفتار گذشته ، ویژگی ها یا اهداف متقاضیان تسهیلات اعتباری ، اطلاعات کاملی در اختیار ندارند.
ریسک های ناشی از این مساله موجی میگردد احتمال بازپرداخت تسهیات توسط مشتریان کاهش یابد و هزینه های تامین مالی نیز افزایش یابد. ایجاد هماهنگی میان بانک ها برای تسهیم اطلاعات درباره رفتار گذشته مشتریان موجب میگردد مشکلات ناشی از عدم تقارن اطلاعات برطرف گردد.
تسهیم اطلاعات از طریق شرکت های اعتبارسنجی یا اصطلاحا credit Bureau ها محقق میگردد. متقاعد نمودن بانک ها برای تسهیم اطلاعات مستلزم رعایت بعضی از اصول و استانداردهای حرفه ای توسط شرکت های اعتبار سنجی است از جمله:

1. رعایت اصل شفافیت و استقلال
2. تدوین آیین رفتار حرفه ای و لزوم رعایت آن توسط همه اعضای شرکت سنجش اعتبار
3. رعایت اصل دو جانبگی در تسهیم اطلاعات، به این معنی که هر یک از اعضای شرکت یک بار ارائه دهنده اطلاعات می باشند و در مقابل به تعداد اعضای شرکت می توانند یه عنوان "گیرنده اطلاعات" از فرآیند تسهیم اطلاعات منتفع گردند
4. اصل بهبود کیفیت اطلاعات. داده های شرکت سنجش اعتبار باید دارای ویژگی هایی مانند "قابلیت دسترسی" ، "کامل بودن" ، "به روز بودن" و "صحت و دقت" باشند

رابطه میان یک شرکت سنجش اعتبار (credit Bureau) و اعضای آن بر مبنای اصل دوجانبگی یا اصطلاحا (Reciprocity Principle) استوار میباشد. مفهوم Bureau به معنای تسهیم اطلاعات میان بانک های یک کشور در چارچوب های مشخص اطلاق میگردد.
تسهیم اطلاعات نیز بر اساس اصل دوجانبگی صورت میپذیرد، به این معنا که تنهایی که تمام اطلاعات اعتباری (مثبت و منفی) خود را ارائه نموده اند، قادر خواهند بود به گزارشات اعتباری این شرکت دسترسی داشته باشند.
طبق اصل دوجانبگی، اعتباردهندگان می توانند گزارشات اعتباری را از شرکت اعتبارسنجی به دست آورده و با استفاده از آن ارزشمندی اعتبار تقاضاهای جدید را مورد ارزیابی و بررسی قرار دهند. در این راستا شرکت سنجش اعتبار حق الزحمه هایی را به ازای دفعات استفاده از گزارشات علاوه بر حق الزحمه عضویت، از استفاده کنندگان و اعضا دریافت میکنند.

تعریف سیستم سنجش اعتبار

سیستم سنجش اعتبار (سامانه اعتبارسنجی - سامانه اعتبار من) ، یک پایگاه داده جامع و ملی متشکل از همه داده های مرتبط با سابقه اعتباری اشخاص حقیقی و حقوقی است که با جمع آوری و ذخیره سازی، پردازش و گزارشگری، به بهبود فرآیند مدیریت ریسک اعتباری بانک ها و موسسات مالی و اعتباری کمک می نماید.
برخی ویژگی های اصلی این سیستم عبارتند از:

• ساختار پایگاه داده ها و گزارشگری منعطف
• استفاده از اطلاعات قبلی (سابقه اعتباری) در مورد یک مشتری
• قابل انطباق با خدمات و سیستم های ارزش افزوده مانند ماژول های امتیازدهی اعتباری، مدیریت مطالب، ماژول بیمه، و ماژول های مختلف مدیرت ریسک اعتباری
• دارای ویژگی های امنیتی بالا و مناسب برای حفاظت از داده ها و اطلاعات اعضا

برخی از مفاهیم و اصول بنیادین حاکم بر فضای کسب و کار سیستم های سنجش اعتبار بر مبنای تجارت جهانی صنعت تسهیم اطلاعات اعتباری عبارتند از:

اصل کیفیت اطلاعات

1. قابل دستیابی
2. دارای مفهوم و معنا
3. کامل بودن
4. به روز بودن

اصل دوجانبگی

اصل شفافیت و استقلال

این دو اصل نیز برای موفقیت یک Credit Bureau (سامانه اعتبارسنجی) بسیار ضروری و حیاتی هستند

توافق نامه عضویت

شرکت اعتبارسنجی برای تحقق اهداف و تعیین چارچوبی برای رعایت اصول فوق ، قرارداد یا توافق نامه ای با اعضا خود امضا می کند. در این توافق نامه حقوق و مسئولیت های اعضای شرکت مانند مشتریان و گردآورندگان اطلاعات، مشخص میگردد.
این توافق نامه ابعاد کلی به شرح زیر را در بر میگرد:

1. مسئولیت های شرکت سنجش اعتبار
2. مسئولیت اعضاء
3. قواعد و اصول عمومی (اصل محرکانگی اطلاعات، اصل دوجانبگی و نحو عملیات)
4. ساختار قیمت گذاری محصولات و خدمات و نحوه پرداخت ها

مسئولیت های اعضا

1. همه داده های توافق شده را در موعد مقرر به پایگاه داده شرکت سنجش اعتبار ارسال کند

2. داده های مرتبط با هر عضوی باید بصورت دوره های مطابق مقررات مربوطه، به روز رسانی شود

3. رویه لازم برای استفاده موجه از اطلاعات دریافتی از شرکت سنجش اعتبار را تدوین کند

مسئولیت های شرکت اعتبار سنجی

1. به صورت مستمر برای بهبود کیفیت محصولات شرکت در راستای انطباق با خواسته های مشتریان و اعضاء تلاش نماید
2. توسعه تکنولوژی و دانش فنی را همواره در سرلوحه برنامه خود قرار دهد
3. برای نیازهای مشریان و اعضاء نرم افزارها و راه حل های مناسب فراهم کند

مشتریان متمایل هستند که فقط اطلاعات صحیح درباره آنان تسهیم شود و اعضا نیز در خصوص به روز بودن اطلاعات دریافتی و صحت آن دغدغه های اساسی دارند

ساختار قیمت گذاری خدمات اعتبارسنجی

1. برای یک استعلام، قیمت یا کارمزد استاندارد وجود ندارد

2. هر استعلام بر مینای ارزش واقعی اطلاعات مندرج در آن قیمت گذاری می شود

موتور جستجو

موفقیت Bureau به عملکرد موتور جستجوی آن نیز بستگی دارد. موتور جستجو باید بتواند نیازهای مشتریان خاص در هر کشور را برآورده کند. هر منبع اطلاعاتی، فرهنگ پردازش داده متفاوت و مختص به خود را دارا میباشد.

منبع: ماهنامه اعتبارسنجی ، سال اول ، شماره هفتم ، آبان 1392 ، صفحه 6 و 7