مزایای استفاده از رتبه بندی اعتباری در صدور و تمدید کارت بازرگانی

مکانیزم رتبه بندی در واقع به معنی استفاده از معفهوم آبرو در اقتصاد و جامعه است که می تواند به عنوان یک ساز و کار قدرتمند در تغییر رفتار یک بنگاه یا فعال اقتصادی مورد بهره برداری قرار بگیرد. 
از گذشته تا کنون، آبرو یا حسن شهرت یکی از لوازم شکل گیری معامله و تجارت محصوب شده و یک فرد بدقدل یا بد نام در تعاملات اقتصادی خود با مشکلات جدی رو به رو می شود. 
امروزه نیز مفهوم Credit یا اعتبار، توصیفی سامان یافته و توسعه یافته از مفهوم آبرو است که در اقصی نقاط جهان، کارکردهای بسیار متععدی دارد. 
به عنوان مثال، در کارت های اعتباری، افراد قبل از آن که پولی درون کارت خود شارژ کنند، خرید می کنند و اقساط آن را به موقع بازپرداخت می نمایند که دلیل اصلی بازپرداخت می نمایند که دلیل اصلی بازپرداخت می نمایند که دلیل اصلی بازپرداخت به موقع اقساط حیاتی بودن حفظ اعتبار یا Credit برای آن فرد است.
در واقع ، منفعت نکول در پرداخت به موقع تعهدات برای آن فرد بسیار کمتر از منافعی است که بابت این نکول در سال های آینده از دست خواهد داد و لذا معوقه نمودن انجام تعهدات حتی به ذهن آن فرد نیز خطور نمی کند. 
رتبه، میزان آبرو یا میزان اعتبار هر شخص معمولا مبتنی بر ویژگی های رفتاری اقتصادی و اجتماعی گذشته فرد از قبیل پایبندی به تعهدات اقتصادی و اجتماعی، میزان توانایی مالی و میزان سوابق تخصصی فرد و ... شکل می گیرد و دلیل با اهمیت شدن آن برای افراد این است که در واقع، رتبه اعتباری هر فرد، کلید دستیابی به فرصت های آینده است. 
به عنوان مثال رتبه اعتباری یک بازرگان می تواند با شاخص هایی همچون میزان پایبندی در انجام به موقع تعهدات مالی مانند بازپرداخت تسهیلات بانکی، وصول چک، پرداخت حق بیمه و مالیات  عوارض، پایبندی به قوانین و نداشتن سوء پیشینه قضایی، حجم مالیات پرداختی، حجم دارایی ها و میزان اشتغال ایجاد شده توسط بازرگانان و ... تعیین شود و حتی مبادی و مقاصد تجاری یا نوع اقلام مورد تجارت می تواند رتبه اعتباری بازرگان را تحت تاثیر قرار دهد.
ضریب هر یک از پارامترهای فوق در واقع یکی ابزار مدیریتی و تنظیمی در اختیار دولت محسوب می شود که دولت با تغییر ضرائب می تواند، رفتار بنگاه ها را در مسیر مطلوب خود ساماندهی نماید. 
با این منطق، بسیاری از افراد زمانی که امکان نقض قانون یا عدم پایبندی به تعهدات را دارند، باز هم مسیر درست را انتخاب می کنند چرا که، منافع قانون شکنی یا نکول از تعهدات در فضای تحلیل فعالات اقتصادی بسیار کمتر از هزینه فرصت هایی خواهد بود که با این قانون شکنی در آینده از دست خواهند داد. 
نکته حائز اهمیت در تحلیل فوق این است که رتبه بندی به تنهایی نمی تواند تغییر رفتار بنگاه را در پی داشته باشد و منوط کردن صدور انواع مجوزها و امتیازات، ارائه انواع تسهیلات و تخفیفات و انواع خدمات اقتصادی و اجتماعی به میزان رتبه یان مره اعتباری هر بنگاه، می تواند میزان اهمیت حفظ و ارتقاء رتبه برای بنگاه ها را معنی دار نماید. 
از جمله منافع رتبه بندی می توان به موارد زیر اشاره نمود:

1. افزایش شدت رقابت سالم بین بنگاه ها از مسیر تلاش برای ارتقاء رتبه
2. افزایش شفافیت اطلاعات بنگاه ها که بنگاه ها و دولت از آن منتفع خواهند شد
3. پیشگیری از وقوع جرائم و تخلفات اقتصادی
4. کاهش معوقات بانی و بیمه ای و مالیاتی، کاهش فساد و کم فروشی و ...
5. ایجاد یک مکانیزم غربال بنگاه های صاحب صلاحیت و بنگاه های فاقد صلاحیت برای اعمال سیاست های حمایتی

باتوجه به بروز پدیده استفاده از کارت بازرگانی افراد فریب خورده به منظور فرار مالیاتی یا فرار از قبول مسئولیت های مرتبت بر کالا، سامانه های رتبه بندی می توانند تا حد زیادی از وقوع این تخلف پیشگیری نمایند. 
مبتنی بر نظام رتبه بندی، چنانچه بازرگان یا یک کارت بازرگانی تجارت کند می تواند رتبه خود را بهبود ببخشد و در نتیجه از مجوزها و تسهیلات استفاده نماید، لذا انگیزه او برای استفاده از کارت های متعدد کاهش می یابد. 
در واقع تمرکز تجارت با استفاده از یک کارت، باعث ایجاد سابقه تجاری و در نتیجه ارتقاء رتبه می شود اما تغییر مداوم کارت، امکان ایجاد پیشینه تجاری را از بازرگان می گیرد و لذا بازرگان دائما در پایین ترین حد ممکن از رتبه اعتباری قرار می گیرد.
حال اگر طی قواعدی مصوب شود که مبلغ تجارت در سال، امکان تجارت با کشورهای مختلف، تجارت در انواع کالاها، استفاده از خدمات گمرکی و تسریع در انجام فرایندهای گمرکی، استفاده از تخفیفات مالیاتی، استفاده از تسهیلات بانکی ارزان قیمت و ... منوط به اخذ رتبه اعتباری بالا و مناسب است، منافع بازرگان ایجاب خواهد کرد که از کارت بازرگانی دیگران برای تجارت خود استفاده ننماید.
تجربیات جهانی فراوانی در استفاده از رتبه اعتباری فعالان اقتصادی برای مدیریت اقتصاد و جامعه در دنیا وجود دارد. 
شرکت TransUnion به عنوان یکی از شرکت های پیشرو در صنعت نمره دهی اعتباری به فعالان اقتصادی اشاره می کند که در گذشته به طور متوسط، هزینه ارزیابی و تخصیص وام به بنگاه های کوچک و متوسط، بین 500 تا هزار دلار بود اما با ایجاد نظام رتبه بندی اعتباری این بنگاه ها، به دلیل شفاف شدن بسیاری از اطلاعات هزینه تخصیص وام به کمتر از یک دهم یعنی بین 48 تا 95 دلار کاهش یافت.
از سال 1970 در ایالات متحده امریکا با تصویب اولین قانون در حوزه رتبه بندی اعتباری، دسترسی به اعتبارات غیر رهنی برای %20 از خانوارهای با پایین ترین درآمد طی 30 سال، بیش از 70% رشد داشته است.
در این گزارش اشاره شده که رتبه بندی اعتباری به دلیل فراهم نمودن امکان ارزیابی ریسک ساده، تصمیم گیری در خصوص ارائه وام را تسریع نموده و بسیار آن را عادلانه تر کرده است.
84%  تصمیمات ارائه تسهیلات خرید خودرو در کمتر از یک ساعت و 23% آن در کمتر از 10 دقیقه اخذ می شود.
در سال 2002، تنها 6.4% از صاحبان کارت های اعتباری در پرداخت اقساط خود بیش از 30 رو زتعویق داشتند و 60% از قرض گیرندگان طی 7 سال هیچ گونه معوقه ای در پرداخت اقساط خود نداشته اند. 
تاثیر رتبه بندی در تغییر رفتار فعالان اقتصادی بسیار مخصوص بوده است. 
در سال 1990، 73% از نرخ سود کارت های اعتباری برای پوشش ریسک برخی از معوقات بالای 28% بوده است اما در سال 2002 به دلیل تاصیر رتبه بندی اعتباری در تغییر رفتار فعالان اقتصادی و پایبند نمودن آنها در پرداخت به موقع تعهداتشان باعث شد تا شرکت های ارائه دهنده کارت های اعتبار حاضر شدند تا به 71% از مشتریان خود، کارت اعتباری با نرخ سود زیر 5.16% ارائه دهند و تنها 26% از کارت ها سود بالای 18% داشتند. 
در گذشته، ارزیابی مشتری برای تخصیص وام به طور متوسط سه هفته طول می کشد اما بعد از ایجاد روال های رتبه بندی اعتباری، 75% از تسهیلات زیر 3 دقیقه ارزیابی می شوند. 
مطالعه ای در امریکا نشان داده است که رتبه بندی اعتباری در امریکا باعث شده است تا مشتریان وام های رهنی، در مجموع 120 میلیارد دلار کمتر سود وام های رهنی را بپردازند. 
در این گزارش اشاره شده است، تحقیقات آماری نشان می دهد که 10% مشتریان بیمه با بدترین تاریخچه اعتباری دو برابر بیش از 10% مشتریان با بیشترین رتبه اعتباری از شرکت بیمه تقاضای خسارت می کنند و ضمنا خسارت درخواستی 10% مشتریان با بدترین رتبه اعتباری 33% بالاتر از میانگین و خسارت درخواستی 10% مشتریان با بالاتریت رتبه اعتباری 25% کمتر از میانگین خسارت پرداخت شده توسط شرکت بیمه به مشتریان است.

منبع: ماهنامه اعتبارسنجی، شماره دوم ، فروردین و اردیبهشت 1392 ، صفحات 12 و 13